CAPÍTULO 4: DETERMINANDO A ACIDEZ DOS ACEITES...

 

Me imaxino que xa pensariades que abandonaramos o proxecto...hai case 2 meses que o deixamos aparcado por diferentes compromisos da rapazada pero agora retomámolo para intentar sintetizar ese tan desexado biodiesel.

Antes de levar a cabo a reacción clave deste proceso lembrámosvos que precisamos saber a acidez do noso aceite para así axustar a cantidade a empregar de hidróxido sódico.

Pois diso se trataba hoxe.

O proceso é un clásico entre os químicos: trátase da famosa VALORACIÓN ÁCIDO-BASE.

Desta volta o papel de ácido correspóndelle aos ácidos libres que poida conter o noso aceite usado. O da base, outro clásico: unha disolución de hidróxido sódico.

Unha busca na literatura científica danos as mellores condicións para facelo.

Parece ser que tomando 1 mL de aceite e disolvéndoo en 10mL de alcohol isopropílico e valorándoo cunha disolución de sosa (NaOH) do 0,1% o resultado é supercurioso: o número de mL gastados de valorante coincide co número de gramos de sosa que lle hai que engadir DE MÁIS a 1L do noso aceite para levar a cabo a reacción (lembramos que para esta reacción recoméndase engadir 3,5 gramos de sosa por cada litro de aceite, polo tanto se na valoración gastamos 2 mL teríamos que acabar engadindo a ese aceite 3,5+2 = 5,5 gramos de sosa).

A explicación deste gasto EXTRA de sosa é ben fácil de entender. Se o noso aceite ten moito ácido graxo libre a sosa engadida empregarase primeiro en neutralizalos, porque isto é máis rápido que a reacción que desexamos (a transesterificación); polo tanto haberá que compensar este aumento de acidez con máis sosa do normal.

Puxémonos mans á obra despois de comer e fumos un por un poñendo en marcha o protocolo típico dunha valoración.

O primeiro: tomar 1 mL o máis exacto posible, e para iso empregamos unha pipeta graduada acoplada a un aspirador automático.

Despois de disolvelo nun vaso de precipitados con 10mL de alcohol isopropílico medidos en probeta pasamos a engadirlle 3 gotas de diolución alcohólica de fenolftaleína, que é unha sustancia clave neste tipo de procesos: chamásmoslle indicador porque ten a marabillosa cualidade de cambiar de cor (dise que vira de cor...) ao pasar o medio dun determinado pH a otro. Neste caso, a fenolftaleína, é incolora en medio ácido pero adquire unha fermosa cor rosada en medio básico. Polo tanto a idea é fácil de entender: ir engadindo sosa desde un tubo de vidro graduado moi preciso que ten unha chave de paso, ao que chamamos BURETA, ata que vexamos que o contido do vaso de precipitados se poña dun rosa permanente. E isto soe ocorrer de forma moi drástica, Unha gota basta para cambialo todo polo que hai que ser moi precisos na adición se queremos obter resultados o máis aproximados posible á realidade.

Así que, aló imos, engadimos unhas pingas de indicador e puxemos en marcha o axitador magnético que sempre lle da un toque orixinal revolvendo por nós o medio de reacción grazas a unha variña imantada que xira e xira sen parar mesturando ben cada composto que forme parte da reacción química que ten lugar.

E mans á obra: a engadir sosa desde a bureta, pouco a pouco.

A verdade é que os resultados obtidos ofrécennos bastante confianza porque repetindo algúns deles, confirmaron os valores acadados. Así que a reproducibilidade foi boa.

Estes foron os resultados:

Os aceites de Pedro e Oscar está claro que son os que máis sosa precisan para levar a cabo a reacción.

Xa estamos más preto do noso obxectivo. O seguinte paso será o máis importante: a reacción química que nos producirá (iso esperemos) o ansiado biodiesel. Pero iso será outra historia que contaremos proximamente...